فن، سخت افزاری مکانیکی است که به منظور انتقال حجم هوا و یا دیگر گازها استفاده می‌شود. عمدتا کاربرد آن در سیستم‌های حرارتی، برودتی و تهویه مطبوع است. فن‌ها دارای انواع متنوعی هستند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. با روش کار، اجزاء، انواع و کاربردهای آن‌ها بیشتر آشنا خواهیم شد.
فن
Fan، وسیله‌ای است که با چرخش خود باعث انتقال حجم مشخصی از هوا ویا هر نوع گاز دیگر می‌شود. از این وسیله در تجهیزات بسیار زیادی استفاده می‌شود. هر جایی که نیاز به انتقال و جابجایی هوا باشد می‌توان از آن بهره برد. از جمله برای تهویه هوا در فضاهای مختلف، انتقال هوا در دستگاه‌های حرارتی و برودتی و …
فن می‌تواند طراحی‌های مختلفی داشته باشد که به آن‌ها خواهیم پرداخت. اما به طور کل دارای دو قسمت هستند:
- الکتروموتور
- پروانه
الکتروموترو یا موتور الکتریکی، انرژی الکتریکی را به حرکت دوران تبدیل می‌کند. در داخل آن سیم‌پیچ قرار گرفته است. هنگامی که جریان برق به آن وارد می‌شود، سیم‌پیچ یک میدان مغناطیسی تولید می‌کند. طراحی الکتروموتور به گونه‌ای است که این میدان مغناطیسی باعث دوران یک میله می‌شود. به این میله شافت گفته می‌شود. به این ترتیب انرژی الکتریکی توسط الکتروموتور به حرکت چرخشی شافت بدل می‌شود.
در ادامه این حرکت دورانی به پروانه‌ها منتقل می‌شود. در فن‌ها از مکانیزم‌های مختلفی می‌توان برای انتقال حرکت استفاده کرد، که به آن‌ها نیز خواهیم پرداخت. با دوران پروانه‌ها اختلاف فشار بین دو سمت ایجاد می‌شود. به این ترتیب جریان هوا از سمت پرفشار به سمت کم فشار برقرار می‌گردد.
به طور خلاصه فن وسیله‌ای است که با استفاده از انرژی الکتریکی می‌تواند باعث حرکت گاز ویا هوا شود. الکتروموتور بنا بر نیاز می‌تواند با برق جریان مستقیم ویا جریان متناوب کار کند. همچنین برای کاربردهای صنعتی از الکتروموتورهای سه فاز استفاده می‌گردد. قدرت الکتروموتور تاثیر مستقیم بر سرعت دوران پره‌ها و در نتیجه قدرت فن دارد. توان فن معمولاً بر حسب حجم هوای جابجا شده بر واحد زمان بیان می‌شود. به عنوان مثال فوت مکعب بر دقیقه. معنی این واحد آن است که فن توانایی جابجایی چند فوت مکعب از حجم هوا را در دقیقه دارد.
نقش فن در منابع تغذیه
نقش فن در منبع تغذیه سوئیچینگ بسیار مهم است. منبع تغذیه سوئیچینگ یک قطعه اساسی در بسیاری از دستگاه‌های الکترونیکی است که انرژی الکتریکی را به شکل مستقیم و یا به صورت مستمر به دستگاه‌ها تأمین می‌کند. فن‌ها در منابع تغذیه سوئیچینگ برای خنک کردن قطعات الکتریکی و جلوگیری از افزایش دما و احتمال آسیب به قطعات الکترونیکی نصب می‌شوند.
وظیفه اصلی فن‌ها در منابع تغذیه سوئیچینگ، ایجاد جریان هوا بر روی قطعات الکتریکی و سطوح درونی دستگاه است. این کار باعث انتقال گرما از منبع تغذیه به هوا می‌شود و از این طریق دمای دستگاه را در حد مطلوبی کنترل می‌کند. این اقدام باعث افزایش عمر مفید منبع تغذیه و کارایی بیشتر آن می‌شود.
به طور خلاصه، فن‌ها در منابع تغذیه سوئیچینگ به عنوان یک عنصر اساسی برای خنک کردن قطعات الکتریکی و حفظ دمای مطلوب دستگاه‌ها عمل می‌کنند و از افزایش دما و آسیب به قطعات الکترونیکی جلوگیری می‌کنند.
استفاده از فن‌ها در منابع تغذیه سوئیچینگ نیز ممکن است با مشکلاتی همراه باشد. این مشکلات شامل موارد زیر می‌شود:
نویز صوتی: فن‌ها معمولاً صدایی تولید می‌کنند که ممکن است برای برخی افراد مزاحمت‌آور باشد. این موضوع به خصوص در محیط‌های بسیار خلوت یا در صورت استفاده از تعداد زیادی منبع تغذیه سوئیچینگ، ممکن است مشکل‌ساز باشد.
خرابی فن: ماندگاری فن‌ها نیز یک مشکل پتانسیل دارد. هر چند که فن‌ها معمولاً برای مدت طولانی خدمت می‌کنند، اما پس از مدتی ممکن است عملکرد آن‌ها کاهش یابد یا حتی خراب شوند که می‌تواند منجر به افزایش دما و خطرات بیشتر برای منبع تغذیه شود.
افزایش نقشه‌های الکترونیکی: استفاده از فن‌ها در منابع تغذیه سوئیچینگ ممکن است باعث افزایش نقشه‌های الکترونیکی و پیچیده‌تر شدن ساختار دستگاه شود که به تبع آن هزینه تولید و نگهداری افزایش می‌یابد.
با این حال، با مدیریت مناسب و نگهداری منظم، بسیاری از این مشکلات قابل مدیریت هستند. به کارگیری فن‌ها به همراه طراحی مناسب و استفاده از مواد با کیفیت بالا می‌تواند به بهبود خنک‌کنندگی و کارایی منبع تغذیه سوئیچینگ کمک کند
